Τα υλικά κατασκευής των Αιγαιακών σφραγίδων
Γεια σου, Δαιμόνιε Δαίμονα...
Γεια σου, Μητς, είσαι καλά;
Ναι, όλα καλά εδώ, κοιτούσα μερικά βιβλία για τις σφραγίδες και μου δημιουργήθηκαν μερικές ακόμα απορίες.
Λέγε...
Χμμμ... Πολύ συχνά παρατηρώ ότι αυτή τη διάκριση μεταξύ σφραγίδων από μαλακό και σκληρό λίθο φαίνεται να είναι πολύ σημαντική για τους ειδικούς... Τι εννοείς με αυτούς τους όρους;
Εντάξει, ναι... Κοίτα, οι Αιγαιακές σφραγίδες, όπως γνωρίζεις, συχνά χαράσσονται σε λίθους. Μεταξύ των λίθων αυτών, υπάρχουν οι αρκετά μαλακοί που χαράσσονται με εργαλεία χειρός. Τέτοιοι λίθοι είναι, για παράδειγμα, ο στεατίτης, ο οφίτης, ο χλωρίτης, ο σχιστόλιθος και ο ασβεστίτης. Αυτοί οι λίθοι βρίσκονται σε διάφορα μέρη στο Αιγαίο και χρησιμοποιούνται από την αρχή της Εποχής του Χαλκού μέχρι το τέλος της για την κατασκευή σφραγίδων.
Α μάλιστα!
Αυτό σημαίνει ότι ήταν σχετικά εύκολο για τους κατοίκους του Αιγαίου τόσο να έχουν πρόσβαση σε αυτά τα υλικά όσο και να τα χαράξουν!
Εντάξει...
Οι σκληροί λίθοι, από την άλλη, δεν μπορούν να χαραχτούν με εργαλεία χειρός! Πρόκειται για τους λίθους στους οποίους σήμερα αναφερόμαστε ως ημιπολύτιμους, όπως η κορνεόλη, ο αχάτης, ο χαλκηδόνιος, ο αμέθυστος, ν ορεία κρύσταλλος, ο λάπις λάζουλι και ο ίασπις. Αυτά τα υλικά είναι τόσο σκληρά που απαιτείται ειδική τεχνική για να τα χαράξει κανείς!
Α...
Ναι, δεν μπορείς απλά να τα χαράξεις παίρνοντας, ας πούμε, ένα μαχαίρι και εφαρμόζοντάς το στην επιφάνειά τους. Επιπλέον, ενώ κάποιοι λίθοι, όπως ο ίασπις, υπάρχουν στο Αιγαίο, οι περισσότεροι δεν είναι διαθέσιμοι εκεί. Για να χρησιμοποιηθούν, λοιπόν, στο Αιγαίο για την κατασκευή σφραγίδων, έπρεπε οι λίθοι να ταξιδέψουν από περιοχές εκτός Αιγαίου! Ο αμέθυστος μπορεί, για παράδειγμα, να προέρχεται από την Αίγυπτο, ενώ η πρώτη ύλη του λάπις λάζουλι προέρχεται από την περιοχή Μπανταχσάν στο Αφγανιστάν!
Χμμμ... Αλλά γιατί να τους χρησιμοποιήσεις τότε; Γιατί οι Αιγαιακοί μας δεν προτιμούσαν τους μαλακούς λίθους που είχαν στις περιοχές τους και χαράσσονταν εύκολα;
Λοιπόν, υπάρχουν διάφοροι λόγοι γιατί να προτιμήσει κανείς τους σκληρούς σε σχέση με τους μαλακούς λίθους... Καταρχήν, οι σκληροί λίθοι έχουν λαμπερές επιφάνειες και πλουσιότερη όψη από τους μαλακούς λίθους. Αν δεις αυτόν τον ημιδιαφανή αμέθυστο και αυτόν τον συγκριτικά θαμπό πράσινο οφίτη, φαίνεται η διαφορά! Ποιος είναι πιο εντυπωσιακός;
©Μαρία Αναστασιάδου,Νίκος Ποδιάς, Δημιουργός:Νίκος Ποδιάς
Α, εντάξει, ναι, αυτό είναι λογικό...
Επιπλέον, μην ξεχνάς ότι οι σφραγίδες φτιάχνονταν για να φοριούνται στο σώμα και συχνά χρησιμοποιούνταν για να σφραγίζουν πηλό! Έτσι, ενώ η σκληρότητα των σκληρών σφραγιδόλιθων σημαίνει ότι η επιφάνειά τους δεν φθείρεται τόσο εύκολα από τη χρήση, η μαλακή επιφάνεια των μαλακών λίθων τρίβεται εύκολα. Αυτό σημαίνει ότι η σφραγίδα θα καταστεί άχρηστη μετά από λίγο! Κοίτα αυτή τη σφραγίδα από στεατίτη, η επιφάνειά της είναι τόσο φθαρμένη από τη χρήση που δύσκολα μπορείς να διακρίνεις το μοτίβο!
Καταλαβαίνω, ναι... Πες μου όμως, πώς ορίζεις έναν λίθο ως μαλακό ή σκληρό;
Κοίτα εδώ, αυτή είναι η κλίμακα σκληρότητας ορυκτών του Mohs. Εδώ τα ορυκτά είναι ταξινομημένα με βάση τη σκληρότητά τους σε μια κλίμακα από το 1 έως το 10, όπου το 1 είναι το μαλακότερο και το 10 το σκληρότερο ορυκτό. Ένα ορυκτό μπορεί πάντα να χαραχτεί από ένα σκληρότερο, ενώ το αντίθετο δεν είναι εφικτό. Οι μαλακοί λίθοι στην Αιγαιακή σφραγιδογλυφία κυμαίνονται σε σκληρότητα από Mohs 2-4 και οι σκληροί από Mohs 5-8. Οι λίθοι Mohs 4-5 είναι μέτριας σκληρότητας, δηλαδή μπορούν μόλις και με πολύ δυσκολία να χαραχτούν με εργαλεία χειρός!
Οκ, καταλαβαίνω... Και κάτι τελευταίο... Δεν υπάρχουν μόνο λίθινες σφραγίδες, θυμάμαι ότι υπάρχουν και οστέινες σφραγίδες, αυτές από χαυλιόδοντα ζώου, χρυσό, γυαλί...
Ναι, φυσικά... Τα οστά και τα δόντια ζώων, συμπεριλαμβανομένου του ελεφαντόδοντου ιπποπόταμου, αλλά και ο χρυσός και τα άλλα μέταλλα είναι μαλακά υλικά. Αυτό σημαίνει ότι μπορούν να χαραχτούν με εργαλεία χειρός! Το γυαλί, από την άλλη, όταν είναι διαθέσιμο στην τελική του κατάσταση, ως στερεή πρώτη ύλη, εννοώ, είναι ένα σκληρό υλικό!
Εντάξει, καταλαβαίνω... Επομένως, υπάρχουν μαλακά υλικά που μπορούν να χαραχτούν με εργαλεία χειρός και σκληρά υλικά που, λόγω της σκληρότητάς τους, απαιτούν άλλη τεχνική χάραξης!
Ναι... Αλλά θα επανέλθω στις τεχνικές την επόμενη φορά, μετά τα Χριστούγεννα, εντάξει; Καλά Χριστούγεννα, Μητς!
Σε ευχαριστώ! Καλά Χριστούγεννα, Δαίμονα!!!