Τα σχήματα των αιγαιακών σφραγίδων
Γεια σου, Δαιμόνιε Δαίμονα…
Γεια σου, βρε Μητς!
Που χάθηκες;
Συγγνώμη, αλλά ήμουν πολύ απασχολημένος προσπαθώντας να ολοκληρώσω μια μονογραφία.
Μονογραφία;
Ναι! Μία μελέτη επιστημονικού περιεχομένου αφιερωμένη σε συγκεκριμένο θέμα! Τελείωσα ένα χειρόγραφο για τα σφραγίσματα από την Κάτω Ζάκρο.
Ναι, αλλά εμένα με ξέχασες.
Πες μου τι θέλεις να μάθεις.
Oι σφραγίδες έχουν τόσο πολλά σχήματα, έχω μπερδευτεί πολύ και δεν ξέρω από πού να ξεκινήσω…
Εντάξει, ναι, έχεις δίκιο… Λοιπόν, για να κατηγοριοποιήσεις μια σφραγίδα, πρέπει πρώτα να δεις αν αντιστοιχεί με ένα γεωμετρικό σχήμα. Μια σφραγίδα με σχήμα κώνου, για παράδειγμα, ονομάζεται κωνοειδής, ενώ μια σφραγίδα σε σχήμα τριγωνικού πρίσματος ονομάζεται τρίπλευρο πρίσμα. Ωστόσο, υπάρχουν και περιπτώσεις στις οποίες ονομάζουμε τις σφραγίδες με βάση την ομοιότητά τους με σχήματα φυσικών οντοτήτων. Μια σφραγίδα που μοιάζει, για παράδειγμα, με αμφίκυρτο φακό ονομάζεται φακοειδής, ενώ μια σφραγίδα σε σχήμα αμυγδάλου ονομάζεται αμυγδαλοειδής. Σε αυτές τις περιπτώσεις τα σχήματα των σφραγίδων δεν υπονοούν απαραίτητα τα αντικείμενα από τα οποία πήραν το όνομά τους. Απλώς τις ονομάζουμε έτσι γιατί χρειαζόμαστε μια ορολογία που να έχει νόημα για εμάς.
Α, μάλιστα.
Αλλά περίμενε, υπάρχουν και σφραγίδες των οποίων το πίσω μέρος έχει σχηματιστεί επίτηδες ώστε να προσομοιάζει με φυσικές οντότητες γνωστές από τον υλικό κόσμο. Για παράδειγμα, αυτή είναι μια ζωόμορφη σφραγίδα σε σχήμα πιθήκου. Εκτός από ζωόμορφες σφραγίδες υπάρχουν και ανθρωπόμορφες, για παράδειγμα σφραγίδες σε σχήμα γυναίκας. Υπάρχουν ακόμα και λίγες σφραγίδες σε σχήματα αντικειμένων, για παράδειγμα αυτή σε σχήμα αγγείου.
©Μαρία Αναστασιάδου,Νίκος Ποδιάς, Δημιουργός:Νίκος Ποδιάς
Α, μάλιστα. Εντάξει, το ‘πιασα, σ’ ευχαριστώ!
Λοιπόν, φυσικά, προσπάθησα να σου δώσω έναν πολύ γενικό προσανατολισμό, ώστε να καταλάβεις ότι ο κύριος παράγοντας που καθορίζει το σχήμα μιας σφραγίδας είναι στην πραγματικότητα το σχήμα της και ο τρόπος με τον οποίο αυτό σχετίζεται με γεωμετρικά σχήματα ή φυσικές οντότητες. Θα βρεις μια καλή επισκόπηση των σχημάτων των Αιγαιακών σφραγίδων εδώ!
Ωραία, σ’ ευχαριστώ… αλλά ξέρεις τι με μπερδεύει; Η οπή ανάρτησης… Σε μερικές μοιάζει με γραμμή αλλά σε άλλες είναι πιο περίπλοκη.
Ναι, έχεις δίκιο. Υπάρχουν πολλοί τύποι διόδων για τις οπές ανάρτησης. Αυτή που μοιάζει με γραμμή είναι ο απλούστερος τύπος και διατρέχει το σώμα της σφραγίδας από το ένα άκρο στο άλλο. Αλλά υπάρχουν και πιο περίπλοκοι σχηματισμοί, όπως οπές διάτρησης σε σχήμα Δ, Π και V. Αρκετές σφραγίδες έχουν δύο απλές παράλληλες διατρήσεις, τις λεγόμενες διπλές οπές ανάρτησης! Το σχήμα της οπής πρέπει να συνδέεται με πώς η σφραγίδα κρεμόταν από το σκοινί. Οι περίπλοκες οπές μάλλον χρησίμευαν στο να κρέμεται η σφραγίδα με συγκεκριμένο τρόπο.
Εντάξει, το κατάλαβα, η επιλογή της οπής ανάρτησης σχετίζεται με τον τρόπο με τον οποίο η σφραγίδα πρέπει να στέκεται στο σώμα όταν κρέμεται.
Σ’ ευχαριστώ!
Περίμενε, υπάρχει μια τελευταία πληροφορία που πρέπει να μάθεις όταν περιγράφεις μια σφραγίδα! Σχετίζεται με τον αριθμό των σφραγιστικών επιφανειών… Υπάρχουν σφραγίδες με μια εγχάρακτη επιφάνεια (σφραγιστική επιφάνεια) και άλλες με περισσότερες από μια εγχάρακτες επιφάνειες! Ανάμεσα στις τελευταίες, οι πιο συνηθισμένες είναι αυτές με δύο, τρεις και τέσσερις επιφάνειες. Ωστόσο, υπάρχουν και σφραγίδες με περισσότερες εγχάρακτες επιφάνειες, για παράδειγμα ένα οκτάπλευρο πρίσμα και μία ραβδόσχημη με δεκατέσσερις σφραγιστικές επιφάνειες!
Μμμμ...
Επομένως, όταν το σχήμα μιας σφραγίδας έχει κατά κανόνα μία σφραγιστική επιφάνεια, απλώς ονομάζεις τις σχετικές σφραγίδες από το σχήμα τους, π.χ. φακοειδείς. Αλλά όταν μία φακοειδής σφραγίδα έχει δύο εγχάρακτες επιφάνειες, κάτι που είναι ασυνήθιστο, καλό είναι να αναφέρεις και αυτή την πληροφορία στην περιγραφή της: φακοειδής σφραγίδα με δύο σφραγιστικές επιφάνειες.
Α, μάλιστα. Το κατάλαβα, αλλά επειδή γίνεται πολύπλοκο, μπορούμε να τελειώσουμε προς το παρόν;
Ναι, φυσικά!
Σ’ ευχαριστώ!