Τεχνικές για τη χάραξη των αιγαιακών σφραγίδων
Γεια σου, Δαιμόνιε Δαίμονα…
Γεια σου, βρε Μητς!
Θα μου μιλήσεις για τις τεχνικές;
Ναι, τι θες να μάθεις;
Λοιπόν… Καταλαβαίνω ότι υπάρχει μια σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ των τεχνικών που χρησιμοποιούνται για την εγχάραξη μαλακών υλικών και αυτών που χρησιμοποιούνται για την κοπή σκληρών υλικών. Μπορείς να μου πεις κάτι σχετικά με αυτό;
Ναι! Όπως είπα και στο προηγούμενο μάθημα, οι σφραγίδες από μαλακό λίθο μπορούν να χαραχτούν με εργαλεία χειρός. Για παράδειγμα, με μαχαίρι, με γλυφή χαράκτου, με σμίλη και τρυπάνια χειρός! Τα εργαλεία παρουσιάζονται στην επιφάνεια της σφραγίδας και δουλεύονται με το χέρι ώστε να χαραχτεί το σκάλισμα.
Εντάξει, το κατάλαβα!
Αλλά, περίμενε, υπάρχουν και οι σκληροί λίθοι. Αυτοί οι λίθοι είναι τόσο σκληροί που είναι αδύνατο απλώς να τους χαράξεις με εργαλεία χειρός. Εάν θες να τους κόψεις, χρειάζεσαι δυο πράγματα: γρήγορη περιστροφή των εργαλείων σου καθώς και μία πάστα που να αποτελείται από σκόνη προερχόμενη από πολύ σκληρό λίθο και ένα συνδετικό υλικό.
Μμμμ… δεν είμαι σίγουρος ότι καταλαβαίνω το πως λειτουργεί αυτό…
Λοιπόν, δεν υπάρχουν πολλές πληροφορίες για την Αιγαιακή Εποχή του Χαλκού. Ωστόσο, η επιτύμβια στήλη του 2ου μ.Χ. αιώνα ενός 18-χρονου χαράκτη σφραγίδων, του Δώρου από τις Σάρδεις, μας δίνει την απάντηση! Ένα εργαλείο που ονομάζεται οριζόντιος τροχός έφερε μια οριζόντια ράβδο που μπορούσε να περιστραφεί. Μύτες διαφόρων σχημάτων τοποθετούνταν στην μια άκρη της αυτής της ράβδου. Ένα τόξο, με το σκοινί του τυλιγμένο γύρω από τη ράβδο, χρησιμοποιούνταν για να την περιστρέφει. Η γρήγορη περιστροφική κίνηση επέτρεπε στις μύτες να κόψουν τις σκληρές επιφάνειες που τους παρουσίαζονταν!
Και τι μπορείς να μου πεις για τη λειαντική σκόνη που ανέφερες προηγουμένως;
Λοιπόν, η γρήγορη περιστροφή από μόνη της δεν αρκεί για την κοπή σκληρών λίθων. Χρειάζεσαι και ένα κονιορτοποιημένο υλικό μεγαλύτερης σκληρότητας από τους λίθους, γιατί αυτό, στην ουσία, επιφέρει την κοπή! Αυτό θα μπορούσε να είναι μια κονιορτοποιημένη σμυρίδα, που είναι ένας λίθος μεγάλης σκληρότητας του οποίου τα μικροσκοπικά σωματίδια θα επιτύγχαναν την κοπή.
Εντάξει…
©Μαρία Αναστασιάδου,Νίκος Ποδιάς, Δημιουργός:Νίκος Ποδιάς
Το τόξο κινείται μπρος και πίσω περιστρέφοντας τη ράβδο και τις μύτες στην άκρη του. Παίρνεις λίγη σκόνη σμυρίδας, την αναμειγνύεις με το συνδετικό υλικό, π.χ. λίγο λάδι που μετατρέπει τη σκόνη σε πάστα, και την βάζεις στις μύτες! Τοποθετείς το λίθο στις περιστρεφόμενες μύτες και η σμυρίδα την κόβει!
Εντάξει, τώρα το κατάλαβα… Αλλά στο βίντεο που μόλις μου έδειξες τα εργαλεία παρουσιάζονται στο λίθο και όχι το αντίθετο…
Ναι, εντάξει, αυτά που βλέπεις εδώ είναι σύγχρονα εργαλεία, στην αρχαιότητα ήταν διαφορετικά, τα εργαλεία τοποθετούνταν στον σταθερό τροχό!
Εντάξει… και πού έβρισκαν σμυρίδα στο προϊστορικό Αιγαίο;
Υπάρχει στη Νάξο, στις Κυκλάδες!
Α, μάλιστα! Καταλαβαίνω ότι με αυτήν την τεχνική για τους σκληρούς λίθους επιτυγχάνεται πολύ λείο σκάλισμα! Η διαφορά στην εκτέλεση του λιονταριού από μαλακό λίθο εδώ με αυτήν από σκληρό λίθο εδώ είναι εμφανής!
Ω ναι!
Ναι, καταλαβαίνω… Νομίζω ότι τώρα τα ξέρω όλα για τις τεχνικές! Ciao!
Α όχι… Σου είπα μόνο για την εγχάραξη! Γιατί υπάρχουν και περιπτώσεις σφραγίδων που δεν είναι χαραγμένες αλλά χυτές ή και τυπωμένες πάνω σε καλούπι! Είναι σπανιότερο αλλά έχουμε, για παράδειγμα, σφραγιστικά δαχτυλίδα με χυτή σφενδόνη και σφραγίδες από γυαλί που φτιάχτηκαν τοποθετώντας υγρό γυαλί σε καλούπι που έφερε χαραγμένο μοτίβο σε ανάγλυφο. Αυτό, μετά, εμφανιζόταν στο αρνητικό του στη γυάλινη σφραγίδα! Και σε μερικές περιπτώσεις υπάρχουν ακόμα και σφραγίδες από λίθο ντυμένες σε φύλλο χρυσού, που είχε πιεστεί στην ήδη εγχάρακτη επιφάνεια της σφραγίδες! Και…
Αχ όχι, Δαιμόνιε Δαίμονα, φτάνει, τα κατάλαβα! Υπάρχουν και κάποιες άλλες τεχνικές, αλλά αφού δεν είναι τόσο συνηθισμένες, μπορώ να φύγω τώρα;
Ναι, ναι… Εις το επανιδείν!
Γειαααααααααααααααααααααααα!