Και γιατί είναι σημαντικές οι αιγαιακές σφραγίδες;
Γεια σου, Δαίμονα, πώς είσαι; Σκεφτόμουν τα τελευταία μαθήματα και έχω μια ακόμα ερώτηση…
Ναι, Μητς…
Ωραία, αυτά τα μικρά τέχνεργα είναι ενδιαφέροντα αλλά είναι πραγματικά τόσο σημαντικά ώστε να δικαιολογείται η όλη εκτενής τεκμηρίωση και οι σειρές μαθημάτων αποκλειστικά γι’ αυτά; Πόσες πληροφορίες για το παρελθόν μπορούμε να αντλήσουμε πραγματικά από αυτές; Εννοώ… είναι μικρούτσικα, όχι και τόσο εντυπωσιακά…
Λοιπόν, Μητς, σκέψου το εξής. Σήμερα γνωρίζουμε περισσότερα από 10.000 τέτοια τέχνεργα, τα περισσότερα από τα οποία είναι καλά διατηρημένα και φέρουν εικόνες στην σφραγιστική τους επιφάνεια. Αυτές οι αναπαραστάσεις, αν το σκεφτείς, είναι στην ουσία στιγμιότυπα από τη ζωή και τη νόηση κοινωνιών που έχουν χαθεί εδώ και πολύ καιρό. Προφανώς, υπάρχουν εικόνες και σε άλλου είδους τέχνεργα, όπως οι τοιχογραφίες και τα ανάγλυφα αγγεία, αλλά αυτές που υπάρχουν πάνω στις σφραγίδες είναι πολλές και καλύτερα διατηρημένες. Συνεπώς, οι σφραγίδες συνιστούν την πλουσιότερη πηγή των εικόνων που οι άνθρωποι του Αιγαίου έβλεπαν γύρω τους στην καθημερινότητά τους, καθώς επίσης και των εθίμων, των τελετουργιών, αλλά και των εικόνων μέσα στο μυαλό τους!
Χμμ...
Μαθαίνουμε, για παράδειγμα, ότι αυτοί οι άνθρωποι είχαν αθλητικές δραστηριότητες, όπως τα ταυροκαθάψια και το τρέξιμο, ότι είχαν μεγάλους μολοσσούς (!) και ότι εμπλέκονταν σε πολέμους. Παίρνουμε, επίσης, μια γεύση από τα θρησκευτικά τους τελετουργικά και τα μεταφυσικά πιστεύω τους! Κοίτα εμένα, για παράδειγμα, είμαι ένα υβριδικό πλάσμα που υπήρχε μόνο στη Μινωική και Μυκηναϊκή νόηση. Δεν θα γνώριζες για την ύπαρξή μου αν δεν είχες εικόνες μου!
Εντάξει, καταλαβαίνω, αυτό είναι πραγματικά τέλειο. Τώρα θυμάμαι και τις εικόνες των σφραγίδων που ανακαλύφθηκαν πριν μερικά χρόνια στον Τάφο του Γρύπα Πολεμιστή! Κοίτα αυτούς τους πολεμιστές συγκεκριμένα, απίστευτο!
Ακριβώς! Και αυτός ο τάφος σού δείχνει πώς αυτά τα τέχνεργα παρέχουν πολύτιμες πληροφορίες για την κοινωνική οργάνωση αυτών των κοινωνιών. Αυτός ο πολεμιστής θάφτηκε, μεταξύ άλλων, μαζί με περισσότερες από 50 σφραγίδες φτιαγμένες από πολύτιμα υλικά. Αυτά μαρτυρούν ότι ο πολεμιστής ήταν συλλέκτης αντικειμένων μεγάλης αξίας. Θα πρέπει να ήταν άνθρωπος υψηλού κύρους και μεγάλης δύναμης! Δεν θα κατείχαν τέτοια τέχνεργα όλοι οι άνθρωποι αυτής της κοινωνίας!
Ναι, ενδιαφέρον… ναι…
©Μαρία Αναστασιάδου,Νίκος Ποδιάς, Δημιουργός:Νίκος Ποδιάς
Επίσης, σκέψου και το εξής: Έχουμε τόσα πολλά τέτοια αντικείμενα σε ποικίλα υλικά, μεγέθη και ποιότητες εκτέλεσης. Όταν γνωρίζουμε τη χρονολογία τους και το πού βρέθηκαν, μπορούμε να προσπαθήσουμε να εντοπίσουμε τις περιοχές παραγωγής τους. Έπειτα, σε επόμενο στάδιο, μπορούμε να προσπαθήσουμε να δούμε εάν και πόσο μακριά μπορεί να ταξίδεψαν τα προϊόντα ενός εργαστηρίου. Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να αναπαραστήσουμε τις κινήσεις ανθρώπων και αγαθών στο χώρο, ακόμα και να αγγίξουμε το ζήτημα της πολιτιστικής και πολιτικής οργάνωσης αυτών των κοινωνιών.
Α μάλιστα, αντιληπτό…
Ναι, ε…;
Ναι… Πες, για παράδειγμα, ότι είσαι Αυστριακός… Και ότι στη χώρα σου έχετε αυτά τα σοκολατάκια, που τα λέτε Mozartkugel. Αν ταξιδέψεις από τη χώρα σου σε μένα, στην Ελλάδα, και μου τα φέρεις ως δώρο, η παρουσία τους στο σπίτι μου θα ήταν μια ξεκάθαρη ένδειξη είτε ότι κάποιος από την Αυστρία ήταν στην χώρα μου και τα έφερε μαζί του είτε ότι κάποιος από τη χώρα μου ταξίδεψε στην Αυστρία και έφερε πίσω αυτά τα σοκολατάκια.
Και, επίσης, μην ξεχνάς ότι σου είπα και πάλι πως οι σφραγίδες αποτελούν μια από τις κύριες πηγές πληροφοριών σχετικά με την διοίκηση των Αιγαιακών κοινωνιών. Κοίτα αυτό το αντικείμενο, για παράδειγμα, είναι ένα σφράγισμα με αποτυπώματα από δέκα διαφορετικές σφραγίδες. Σφράγιζε κάτι που μάλλον ήταν ένα τυλιγμένο/διπλωμένο έγγραφο δεμένο με σκοινί (το έγγραφο έχει χαθεί αλλά εδώ βλέπεις ένα σύγχρονο αποτύπωμα σε πλαστελίνη του αποτυπώματός του πάνω στη βάση του σφραγίσματος). Επομένως, εδώ έχουμε την πληροφορία ότι, πιθανώς, δέκα διαφορετικά μέρη συμμετείχαν σε μια συμφωνία, ενδεχομένως σε κάποιου είδους συμβόλαιο!
Ααα, πολύ ενδιαφέρον… Και ποιοι ήταν αυτοί οι άνθρωποι;
Λοιπόν, φοβερή η ερώτηση... αλλά, λυπάμαι, δεν ξέρουμε. Αυτές οι σφραγίδες δεν φέρουν σκαλισμένα ονόματα, οπότε πολλά πράγματα παραμένουν ένα τεράστιο αίνιγμα για μας…
Πολύ κρίμα…
Ναι, σίγουρα, αλλά δεν γίνεται να τα ξέρουμε όλα! Εντάξει, σε αφήνω τώρα, θα σε δω στο επόμενο μάθημα όπου θα δούμε πως τεκμηριώνουμε αυτά τα αντικείμενα! Και γιατί!
Τέλεια, ανυπομονώ!